Stigma komt ongemerkt veel voor in de maatschappij. Een denkbeeld dat je hebt over een bepaald persoon of een specifieke situatie bepaald onbewust hoe je met zo’n persoon of situatie om gaat. Onbewust kun je dus invloed uitoefenen, en dat kan zowel positief als negatief.
Stigma kan op alle gebieden een rol spelen en functioneren van mensen beïnvloeden. Stigma kan komen vanuit jezelf: jouw eigen denkbeelden kunnen bepalend zijn voor hoe jij handelt. Als je bijvoorbeeld verwacht dat mensen jou heel aardig zullen vinden, dan zul je zelf veel opener op iemand afstappen. Deze openheid kan zorgen dat mensen je interessant vinden waardoor je de mogelijkheid krijgt om te laten zien dat je ook aardig bent. Aan de andere kant, als je gewend bent dat mensen je vaak afwijzen, is jouw eerste kennismaking wellicht afwachtend, waardoor mensen misschien wel kunnen denken dat je iets achter houdt, of niet oprecht bent. Ze zullen je om die reden afwijzen. Dit wordt ook wel self fulfilling prophecy (ofwel zelfvervullende voorspelling) genoemd.
Stigma kan ook vanuit de ander komen. Het kan zijn dat iemand op basis van achtergrond, geloof, opleidingsniveau of misschien wel fysieke verschijning (huidskleur, rolstoelafhankelijkheid of visuele beperking) bepaalde verwachtingen heeft waar die persoon naar handelt. Dit kan positieve effecten hebben, maar helaas pakt het vaak juist negatief uit.
Er zijn ook veel vaste verwachtingen en denkbeelden vanuit de maatschappij over het ouderschap. Vanuit de media wordt de geboorte van een kind vaak beschreven als heel prachtig en een grote roze wolk. Door deze verwachtingen, die vaak vanuit de maatschappij verder worden gestimuleerd, wordt het moeilijk om toe te geven als het iets minder goed gaat dan verwacht. En ouderschap is nu eenmaal niet altijd een mooie roze wolk. Er zit toch vaak ook wel een randje aan, al is het alleen maar omdat het slaapgebrek in de eerste weken er voor zorgen dat het lastig is de dagen door te komen, of omdat, door alle veranderingen binnen een gezin, mensen een andere rol gaan krijgen en iedereen hier nog zijn draai in moet vinden. Als hier over wordt ‘geklaagd’, kan dit snel weggewuifd worden, maar soms is het niet alleen maar even ‘een hart luchten’, soms zijn de klachten erger dan in eerste instantie worden geuit (mede vanwege het stigma dat op dit soort onderwerpen ligt). Het wegwuiven kan er dan voor zorgen dat iemand gaat malen, aan zichzelf gaat twijfelen, meer stress gaat ervaren en dat kan in een aantal gevallen leiden tot mentale problematiek op een dusdanige manier dat goed functioneren niet meer kan plaatsvinden. En bij jonge gezinnen heeft dit dan niet alleen effect op de persoon in kwestie, maar heeft effect op het hele gezin, en daarmee vooral ook op de ontwikkeling van het kindje.
Als werkgever kun je veel last hebben van de gevolgen van stigma bij een werknemer. Als de werknemer stigma ervaart (of zelf stigmatiseert over zichzelf), kan dit ernstige mentale problematiek veroorzaken. Door onbevooroordeeld te luisteren naar de problematiek en hulp te beden waar kan (onder andere door gebruik te maken van het PATH Werknemers Welzijn Plan (zie toolkit), kan de werknemer geholpen worden in functioneren, welzijn en terugkeer naar werk. Daarnaast kun je als werkgever ook helpen door niet alleen te erkennen, maar ook te wijzen op hulp zoals stichting memam: Ervaringscentrum voor psychische klachten rondom zwangerschap.
Hier staat ook speciale informatie voor werkgevers:
